თქმულებები და ლეგენდები ჩვენ მხარესა

თქმულებები და ლეგენდები ჩვენი მხარესა…

  ხალხის უძველესი წარსული ხშირად რომანტიკულ ინტერესს იწვევს და
ლეგენდებით იმოსება. ძნელია მოიძებნოს ხალხი, რომლის წარმოშობისა და
შორეული წარსულის შესახებ შეთხზული არ იყოს ათასგვარი ზღაპარი და
ლეგენდა. ზოგჯერ ამ ლეგენდებში ისტორიული სინამდვილეა არეკლილი, ზოგჯერ
კი ისინი წმინდა წყლის ფანტაზიის ნაყოფს წარმოადგენენ.
 უამრავი ლეგენდები,ზღაპრული ცნობები თქმულებები გვხვდება თეთრი წყაროს მიწაზეც.

 ყველაზე ძველი ლეგენდა ჩვენ მხარეზე  არის აღწერილი "ქართლის ცხოვრებაში".

 აი იგი:
"რვა გამოჩენილი, “ძლიერი  და სახელოვანი” შვილი ჰყოლია თარგამოსს: ჰაოს,ქართლოს, ბარდოს, მოვაკან, ლეკ, ჰეროს, კავკას, ეგროს. აი ამათ გაუყო
თავისი სამფლობელო თარგამოსმა და ყველა ისინი თავისთვის სამფლობელოში
დაასახლა.  მათგან მოდიან: ჰაოსიდან – სომხები, ქართლოსიდან – ქართველები
(ქართები), ბარდოსიდან - რანნი, მოვაკნიდან - მოვაკნელნი, ლეკიდან -ლეკები, ჰეროსიდან - ჰერები, კავკასიიდან - კავკასიანნი, ხოლო ეგროსიდან მეგრელნი (ქც, I, 3-6).
 წარმოიყვანნა შჳდნი იგი ჩრდილოთ კერძო და განუყვნნა ქუეყანანი
ღირსებისაებრ მათისა მისცა ქართლოსს და უჩინა საზღვარი: აღმოსავლით
ჰერეთი და მდინარე ბერდუჯისი ბერდუჯი, მდ. ძეგამჩაის (ახლანდ.აზერბაიჯანის ტერიტორია) ან შესაძლოა მდ. დებედას ძველი ქართული
სახელწოდება); დასავლით ზღუა პონტოსი; სამხრით მთა, რომელი მიჰყვების
ბერდუჯის მდინარის თავსა, და მთა, რომელი მიჰყვების დასავლით კერძო,რომლისა წყალი გარდმოდის ჩრდილოთ კერძო და მიერთვის მტკუარსა, რომელ
მიჰყვების მთა შორის კლარჯეთსა და ტაოს ვიდრე ზღუამდის; და ჩრდილოთ
საზღვარი ღადო, მთა მცირე, რომელი გამოვლის შტოდ კავკასისაგან და
მოჰკიდავს წუერი დასასრულსა ღადოსა, რომელსა აწ ჰქჳან ლიხი. და ამათ
საზღვართა საშუალ მისცა ყოველი ქართლოსს.

ერთ –ერთი მარშრუტი ჩვენ ვიწყებთ ამ ლეგენდით.

 მარშრუტი: თეთრიწყარო – სამშვილდის ციხე – სიმაგრე სავსეა ლეგენდებით. აქ აღწერილია ლეგენდა ციხის მშენებლობახე, ციხის ტოპონიმიკაზე (არის ორი ვარიანტი), თქმულება გამოგვაბულზე, რომელში ობოლი ბიჭის თხოვნით ღნერთმა 1000 ცხვარი გადაარჩინა უამინდობის დროს.

   სხვა თქმულება მოყვება საიდუმლო გვირაბზე, რომელიც ჩადიოდა მდინარე ხრამამდე, და მტრის შესევის დროს – მეფეებს ჰქონდათ საშუალება დაიმალონ მდინარე ხრამის (ქციის) გამოქვაბულებში.

 მეფეთა საყინულე
 სოფელ პატარა კლდეისის ადგილზე XVIII საუკუნეში მდებარეობდა სოფელი
ხორხები, რომელიც მოხსენიებულია ვახუშტი ბაგრატიონის თხზულებაში : "ხორხებს არს ქვაბი კლდისა, რომელი არს ზამთარ თბილ, ვითარცა აბანო, და ზაფხულს დის წყარონი კლდიდამ; მას წყაროს ჰყინავს და არს ყინული ფრიად წმიდა და მრავალი, ზიდვენ ზაფხულს მეფისათვის".
  ხორხების ყინულოვანი მღვიმე დღესაც არსებობს. იგი მდებარეობს ბედენის
პლატოს სამხრულ შვერილზე, მდ. კლდეისის წყლის ორ მდგენელს შორის. ლავური
ღვარის ქვიან ზედაპირში იხსნება ხვრელები, რომელშიც ადამიანს შეუძლია
ჩაძრომა. ხვრელები ლავაში გაჩენილა ტექტონიკური ან გრავიტაციული
პროცესების შედეგად. ერთ-ერთი მათგანი 12 მ. სიღრმის მქონე საფეხურებიანი
ქვაბულია, რომლის ფსკერზეც ზაფხულობით შეიძლება ბროლივით გამჭვირვალე
ყინულის ნახვა. ყინული სხვა ხვრელებშიც ჩნდება. ადგილობრივი მოსახლეობის
თქმით, ყინული განსაკუთრებით უხვად წარმოიშვება ცხელ ზაფხულში. ვახუშტის
ეპოქასთან შედარებით, ამჟამად ყინული აქ ნაკლები რაოდენობით არის. იქვე
შემონახულია დიდრონი ქვებით ტლანქად ნაგები გვირაბისებური სიღუე,რომელიც, ალბათ, საიდუმლო სალოცავს წარმოადგენდა მტრის შემოსევების დროს.თქმულება გვიამბობს, რომ ამ გვირაბებიდან მოჰქონდათ ყინული  მეფის თვის. 

 ხვარამზე, თამთა და რუსუდანი…

                 (ლეგენდა სამღერეთზე)

ამ სოფლის სახელთანაა დაკავშირებული მსოფლიო ფოლკლორში სწორუპოვარი ლეგენდა: იყო ჩვენ მხარეში ერთი ლამაზი სოფელი ტყით და გორაკებით ირგლივ.
  ერთხელ მტერი მოულოდნელად შემოიჭრა სოფელს...
მათ ჯერ უნდა აეღოთ სამღერეთი და შემდეგ თბილისი. ქართული ჭარი არ იყო მომზადებული...

Очень часто наши маршруты составляются благодаря легендам, преданиям. На маршрутах мы всегда общаемся с местным населением, которые в фольклорном материале подают нам идеи для составления новых маршрутов