თეთრი წყაროს მუნიციპალიტეტის ისტორიულ - არქიტექტურული ძეგლები

თეთრი წყაროს მუნიციპალიტეტის         ისტორიულ - არქიტექტურული
                ძეგლები
 უძველესი ჩემი მხარე...
არქეოგიური გათხრები:
ანტიკური ხანის სამაროვანი - სოფელი აბელიანი (ისტ. სოფელი აბელი)
გოხნარი ციკლოპური ნაგებობა - ძვ.წ. III-II ათასწლეულები;

“გულდამაანთ მამიდა” (უძველესი ხანა და ადრინდელი შუა სს.)მეგალითები:

ნამოსახლარები:
 სოფელი აბელიანი (ისტ. სოფელი აბელი)ნაქალაქარი:სამშვილდე (ქალაქი ჩაისახა ძვ.წ. I ათასწლ. შუა საუკუნეში და იარსება XVIIIს-მდე)ციხე-სიმაგრეები:
კლდე - კარი,ფარცხისის ციხე-დარბაზი (X-XIსს.),ბირთვისი,ორბეთი,
 ხრამის ციხე - სიმაგრე
ხულუტის ციხე (შუა სს.)
.კოშკები:
გუდარეხის კოშკი;
ერტისის კოშკი
ბირთვისის კოშკი შეუპოვარი
ვაშლოვანის კოშკი სალხინო
ქრისტიანული ეპოქა
გუდარეხის ქვაჯვარი
 ეკლესიები:
ბაზილიკები:
სამშვილდეს ბაზილიკა
დარბაზული ეკლესიები :
წმ. აბელიას ეკლესია (სოფელი აბელიანი (ისტ. სოფელი აბელი)
წმ.მარიამის ეკლესია (სამშვილდეს ნაქალაქარი)
ვაკე
წმ. სამების ეკლესია ს. ჩხიკვთა
წმ. გიორგის ეკლესია ს. ჩხიკვთა
ჩხიკვთის სიონი

გუმბათოვანი ეკლესიები;
მანგლისის სიონი
მანგლისის მარიამ ღვთისმშობლის ტაძარი( ქართულ ლიტერატურაში მეოთხე საუკუნიდან )

მონასტრები
ფიტარეთის   მონასტერი (1213-22),პირღებულის მონასტერი
გუდარეხის სამონასტრო ანსამბლი  (XIIIს.); 
სამღერეთის სამონასტრო კომპლექსი

 სასახლეები
ნადარბაზევის (X-XIსს.),სამშვილდის
ტბისის მიდამოებში (გვიანი შუა სს.),


სულ თეთრიწყაროში არის 375 ისტორიულ -არქიტექტურული ძეგლი